Το ξελόγιασμα είναι ασήμαντο, η προσμονή του αντίθετα είναι ουσιαστική
Κάπως έτσι θα μπορούσε να είναι και με την σημερινή μας βιβλιοπρόταση. Το εξώφυλλο, με την αγαπημένη και πασίγνωστη φωτογραφία του Elliott Erwitt (Magnum) και ο τίτλος ΕΡΩΤΟΤΡΟΠΙΕΣ καθόλα ξελογιαστικός.
Από μόνα τους όμως, δεν θα σήμαιναν κάτι προσωπικά για μένα αν δεν είχα εντοπίσει τη φράση «Ο Χαβιέρ Μαρίας (ο συγγραφέας του) το 2012 αρνήθηκε το Εθνικό Βραβείο Μυθιστορήµατος της Ισπανίας για το βιβλίο, καθώς την ίδια περίοδο το κράτος σταµάτησε τις επιχορηγήσεις των βιβλιοθηκών.
Πράγματι η προσμονή να δω πως γράφει ο άνθρωπος αυτός ήταν πολύ μεγαλύτερη, η δε ανταμοιβή μου πολλαπλάσια. Όταν ολοκλήρωσα ένα ακόμη από αυτά που συνηθίζω να αποκαλώ ενήλικα βιβλία, έκλεισα τις σελίδες και άφησα πίσω μου πολλές σημειωμένες αράδες, γεμάτη ερωτηματικά, ξανά και ξανά,
για τον θάνατο «Δεν τολμά κανείς να ευχηθεί τον θάνατο κανενός, πόσω μάλλον κάποιου κοντινού προσώπου, αλλά διαισθάνεται πως, αν κάποιος συγκεκριμένος πάθαινε ατύχημα, ή αρρώσταινε θανάσιμα, κάπως θα βελτιωνόταν το σύμπαν ή, πράγμα που κάνει το ίδιο για τον καθένα, η προσωπική του κατάσταση. Αν εκείνος ή εκείνη δεν υπήρχαν, μπορεί να σκεφτεί κανείς, πόσο διαφορετικά θα ήταν όλα, τι βάρος θα έφευγε από πάνω μου, θα τελείωναν τα βάσανά μου, ή η αφόρητη δυσφορία μου, ή πόσο θα ξεχώριζα εγώ»
Την φιλία «Το χειρότερο είναι πως αυτό το δηλητήριο σταλάζει συνήθως στη καρδιά εκείνων που μας είναι πιο προσφιλείς και εμείς τους έχουμε για φίλους και τους εμπιστευόμαστε. Και είναι πιο επιζήμιοι και από τους δηλωμένους εχθρούς μας»
Την ίδια την προσμονή «Η προσμονή τρέφει και ενισχύει αυτή την επιθυμία, η προσμονή είναι αθροιστική ως προς το προσδοκώμενο, το εδραιώνει και το πετρώνει και τότε αρνούμαστε να παραδεχτούμε ότι χαραμίσαμε χρόνια ολόκληρα περιμένοντας ένα σημάδι, που όταν επιτέλους έρχεται, δε μας δελεάζει πια ή βαριόμαστε αφόρητα να προστρέξουμε στο όψιμο κάλεσμά του, απέναντι στο οποίο τώρα δυσπιστούμε, ίσως επειδή δε μας βολεύει να ξεκουνηθούμε. Συνηθίζει κανείς να ζει προσδοκώντας την ευκαιρία που δεν έρχεται, κατά βάθος ήσυχος και αδρανής, μην πιστεύοντας κατά βάθος ότι θα παρουσιαστεί ποτέ»
Δεν είναι τόσο το θέμα ή η ιστορία από μόνη της, όσο ο μοναδικός τρόπος να διεισδύει μέσα σου το κείμενο, σαν να αναγνωρίζεις τον εαυτό σου, στις μακρές εσωτερικές αφηγήσεις – σκέψεις των ηρώων.
«Είχε μια τεράστια ικανότητα να απολαμβάνει και – πώς να το πω – να είναι ευτυχισμένη με καθημερινά πράγματα της στιγμής. Υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι, όχι όμως πολλοί, που ανυπομονούν και πλήττουν στην δυστυχία, και η δυστυχία δεν βαστάει πολύ κοντά τους, και ας έχει για ένα διάστημα ξεσπάσει πάνω τους με λύσσα, ολοφάνερα και αντικειμενικά»
Η γραφή, αριστοτεχνικά δοσμένη, παίζει με μακροσκελείς προτάσεις, χωρίς ανάσα, με τη μέγιστη αντίφαση ανά λέξη, όπως ακριβώς ομιλεί και η φωνή μέσα σου. Με κάθε περίπτωση με γνώμονα αυτή την ιστορία, που τολμώ να φανταστώ ως ένα πολύ ωραίο θεατρικό με εκτενείς μονολόγους, ξεδιπλώνεται η περίπλοκη σχέση του έρωτα, αυτή όμως που πηγάζει καθαρά από μέσα μας και στη σχέση μας με το εγώ μας.
«H τελευταία φορά που είδα τον Μιγέλ Ντεσβέρν ή Ντεβέρν ήταν και η τελευταία φορά που τον είδε η γυναίκα του, η Λουίσα, γεγονός που δεν έπαψε να είναι περίεργο και ίσως και άδικο, εφόσον εκείνη ήταν ακριβώς αυτό, η γυναίκα του, ενώ εγώ ήµουν µια άγνωστη…»
Η Μαρία Ντολθ, αφηγήτρια και κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, που εργάζεται σε έναν μεγάλο εκδοτικό οίκο, παρακολουθεί επί μέρες ένα ζευγάρι, που δείχνει απίστευτα ερωτευμένο. Μέχρι που το ζευγάρι εξαφανίζεται. Η Μαρία έµαθε το όνοµα του Μιγέλ Ντεβέρν όταν τον είδε στη φωτογραφία της εφηµερίδας, «µαχαιρωµένο και µε ξεκούµπωτο πουκάµισο, λίγο πριν μεταβληθεί σε πτώµα: το τελευταίο πράγµα που πρέπει να συνειδητοποίησε ήταν ότι τον μαχαίρωναν κατά λάθος και χωρίς αιτία».
Με λόγο επιβλητικό και γοητευτικό, το µυθιστόρηµα µιλά για την τρέλα του έρωτα, µια κατάσταση που σχεδόν οικουµενικά θεωρείται απόλυτα θετική, ακόµη και λυτρωτική κάποιες φορές, σε τέτοιο βαθµό μάλιστα, ώστε µοιάζει να δικαιολογεί σχεδόν τα πάντα: Τις ευγενείς και αλτρουιστικές πράξεις, αλλά και τις μεγαλύτερες ακρότητες και αθλιότητες…
«Είναι η φοβερή δύναμη του παρόντος, που συντρίβει το παρελθόν και ακόμη πιο πολύ καθώς απομακρύνεται από αυτό, και μάλιστα το παραποιεί δίχως το παρελθόν να μπορεί να ανοίξει το στόμα του, να διαμαρτυρηθεί, ούτε να το αμφισβητήσει ούτε να το διαψεύσει σε τίποτα».
Θα μπορούσα να επιλέξω από τόσα αποσπάσματα και να μην έχω τελειωμό. Προτιμώ να αφήσω καθέναν από εσάς να διαλέξει το δικό του, ανάλογα με τη στιγμή στην οποία βρίσκεται.
«Ένα λάθος καθαρά παιδαριώδες, το οποίο διαπράττουμε πολλοί ενήλικες μέχρι τη μέρα του θανάτου…να πιστεύουμε ότι το παρόν είναι παντοτινό, πως ο,τι υπάρχει κάθε στιγμή είναι οριστικό, ενώ όλοι μας θα πρέπει να ξέρουμε ότι τίποτε δεν είναι οριστικό, εφόσον μας μένει λίγος χρόνος. Κουβαλάμε στην πλάτη μας αρκετά γυρίσματα και αρκετές μεταπτώσεις, όχι μόνο της τύχης μα και της ψυχικής μας διάθεσης. Στην πορεία μαθαίνουμε πως ο,τι κάποτε μας φάνηκε ιδιαίτερα σοβαρό θα έρθει μια μέρα που θα μας φαίνεται ουδέτερο, απλά ένα γεγονός, απλά ένα δεδομένο»
Αυτό που παραμένει πάντα εδώ και καθόλου ουδέτερο είναι η αγάπη μας για τα βιβλία.
Γιατί σαν το βιβλίο, την υφή και μυρωδιά του δεν έχει…
Σας εύχομαι καλή ανάγνωση!
Ερωτοτροπίες, Χαβιέρ Μαρίας, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ
υ.γ 1 Το βιβλίο απέσπασε επίσης το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2013, το Βραβείο Giuseppe Tomasi di Lampedusa 2014. Εγώ προσωπικά θα ήθελα να αποσπάσω τη βιβλιοθήκη του συγγραφέα
υ.γ 2 Μεγάλο μάθημα : Δεν είναι παρά “ένα συμπέρασμα, μια φαντασίωση, μια υπόθεση, μια πεποίθηση, είναι απίστευτο ότι έπειτα από τόσους αιώνες ακατάπαυστων συζητήσεων ανάμεσα στους ανθρώπους, δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε μας λένε την αλήθεια”
υ.γ 3 Ερωτοτροπώντας τι άλλο από βαλς…
