Αν έχετε έστω και ένα σινεφίλ κύτταρο στο κορμί σας, τη Φάλαινα του Ντάρεν Αρονόφσκι μη διανοηθείτε να τη χάσετε. Διαβάζω στο Δελτίο Τύπου που μου έστειλαν από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης:
Η φάλαινα / The Whale
(ΗΠΑ, 2022)
Σκηνοθεσία: Ντάρεν Αρονόφσκι / Darren Aronofsky. Σενάριο: Samuel D. Hunter.
Παίζουν: Brendan Fraser, Sadie Sink, Hong Chau, Samantha Morton. Έγχρωμη, 117΄
Ένας μοναχικός καθηγητής αγγλικών που υποφέρει από παχυσαρκία, επιχειρεί να
αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την απομακρυσμένη έφηβη κόρη του, ως μια
τελευταία ευκαιρία για εξιλέωση. «Το σινεμά μπορεί να καταφέρει να μας φέρει πιο
κοντά με έναν άλλον άνθρωπο, όσο διαφορετικός κι αν φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Τα
άτομα με παχυσαρκία δέχονται συχνά κριτική, αντιμετωπίζουν τον κοινωνικό
αποκλεισμό και προσδιορίζονται από αυτή τη συνθήκη. Όταν είδα το θεατρικό του Σαμ
Χάντερ πριν οκτώ χρόνια, έμεινα έκπληκτος από το βάθος των χαρακτήρων του, και
ειδικότερα του Τσάρλι, έτσι και μου γεννήθηκε η επιθυμία να αξιοποιήσω τα εργαλεία
του κινηματογράφου για να φέρω το κοινό στη θέση του Τσάρλι, στις βαθύτερες
σκέψεις του, τις τύψεις και τις ελπίδες του», δηλώνει ο Ντάρεν Αρονόφσκι. Δίνει έτσι
στον Μπρένταν Φρέιζερ την ευκαιρία να παραδώσει μια ερμηνεία ζωής, μεταφέροντάς
μας –ψυχή τε και σώματι– σε μια περιοχή εξ ορισμού αχαρτογράφητη.
Κι αυτή είναι μόνο η αρχή. Όπως αρχή αποτελεί τόσο η μεταμόρφωση του πρωταγωνιστή- ένας ύμνος στην τεχνική του μακιγιάζ κινηματογράφου και των prosthetics- όσο και η φημολογία ότι η ταινία θα πρωταγωνιστήσει στα επόμενα Όσκαρ. Αυτά είναι στοιχεία γρήγορου εντυπωσιασμού που δίνουν λάμψη η οποία διατηρείται μόνο όταν το ίδιο το έργο αξίζει.
Και αξίζει- ω, πόσο αξίζει.
Διαβάστε την ανάλυση του Moby Dick της αρχετυπικής φάλαινας της Τέχνης σε ένα (ίσως ΤΟ) κορυφαίο αμερικανικό μυθιστόρημα (GAN) του Χέρμαν Μέλβιλ ΕΔΩ και βρείτε τα αόρατα νήματα της διακειμενικότητας που με μαγικό τρόπο συνδέουν το μυθιστόρημα με την ταινία- έναν άξονα- ένα στοιχείο που προς μεγάλη μου απογοήτευση έχασαν οι κριτικές που διάβασα παρά την ηχηρή παρουσία του μυθιστορήματος ως οργανικού τμήματος της ταινίας που μια φορά κι έναν καιρό ξεκίνησε την πορεία της ως θεατρικό έργο. Ως οθονόπληκτοι, είδαμε το αυτονόητο: την αναλογία του κήτους με τον παχύσαρκο πρωταγωνιστή και χάσαμε το αόρατο: την αντίθεση ανάμεσα στον Καπετάνιο Αχάαβ που αφιερώνει τη ζωή του στο κυνήγι του ιδεώδους, του ιδανικού και στον πρωταγωνιστή της Φάλαινας Τσάρλι που παραιτείται από την ζωή την ίδια, αρνούμενος να μεταβολίσει (pun intented) τα τραγικά στοιχεία της ζωής του σε γόνιμους τόπους ωριμότητας και επανεκκίνησης.
Αφήστε άφοβα τον εαυτό σας να συνεπαρθεί, να συγκινηθεί, να συγκλονιστεί και ζήστε στη μεστή αίθουσα το Ολύμπιον πως είναι να παρακολουθείς ένα έργο που τη στιγμή που τα φώτα ανάβουν δεν έχει αφήσει μάτι στεγνό. Ίσως γιατί η ταινία είναι συγκινητική και διαπραγματεύεται θέματα πανανθρώπινα που μας αγγίζουν όλους. Ίσως και γιατί είναι σαν κρεμμύδι: όσο αφαιρείς στρώματα, βρίσκεις κι άλλα. Η ταινία αναλύεται όσο μπορείς να την αναλύσεις και τα επίπεδα που αποκαλύπτονται στην επιφάνεια ανατρέπονται καθώς εμβαθύνεις- θα φύγεις από το σινεμά, θα πας μετά για φαγητό και ποτό, θα γυρίσεις σπίτι σου, θα κοιμηθείς, θα ξυπνήσεις την επόμενη και ακόμη η Φάλαινα θα κυριαρχεί στη σκέψη σου.
Πάει καιρός που η καθημερινότητα και η μετάδοσή της σχεδόν σε real time μας έχει κάνει απαθείς, ως μια πράξη στοιχειώδους αυτοπροστασίας: η Φάλαινα μας βγάζει και μας ξανασυστήνει τον εαυτό μας- αν τολμάμε.
Στο κάτω-κάτω, αν δεν το κάνει η Τέχνη…, τότε ποιος;
Τότε …τι;